Een lichting Arbeidsmannen zwaait af
gaatdrank of iets dergelijks te
koop. Om tien uur was het tijd
om naar bed te gaan. Tegen elf
uur kwam de wachtcommandant
op de kamer voor inspectie. Ont
dekte hij ergens een stofje dan
moest iedereen zijn warme bed
uit. Voor de goede verhoudingen
werden er ook door de Lochemse
afdeling van de N.A.D. zowel
voor de jongens zelf als voor de
bevolking evenementen georga
niseerd.
Wat gebeurde er zoal in de jaren
1942 tot en met augustus 1944
en na Dolle Dinsdag in septem-
ber1944?
Aan de hand van informatie van
enkele voormalige arbeids
mannen, artikelen in de plaatse
lijke krant, archiefgegevens en
persoonlijke herinneringen van
de auteur is geprobeerd, zoveel
mogelijk in chronologische volg
orde iets weer te geven over de
gebeurtenissen van toen in het
kamp Ampsen. En passant zullen
we ook de arbeidsdienst voor
meisjes ter sprake brengen.
1942
Arbeidsdienst voor meisjes
Zoals al vermeld, was deze dienst
vrijwillig. Hij bleef dat gedu
rende de oorlog, al was het de
bedoeling dat ook deze dienst te
zijner tijd verplicht zou worden.
Het is er niet meer van gekomen.
De meisjes die zich aanmeldden
kwamen voornamelijk uit
pro-Duitse families. Aanvanke
lijk waren ze ondergebracht in
Barchem, later in De Cloese bij
Lochem. Ze maakten zich ver
dienstelijk zoals omschreven in
een bericht in de Lochemsche
Courant van 28 januari 1942.
Het was een zeer strenge winter
met veel vorst en sneeuw; ook de
Lochemse bevolking leed onder
de kou. Men kreeg toen al wei
nig kolen toegewezen, terwijl de
meeste levensmiddelen streng
waren gerantsoeneerd. Er werd
door veel mensen al hout gekapt
en gesprokkeld in de bossen, on
danks het verbod daartoe.
Een gezin, bestaande uit man,
vrouw en vier kinderen van tien,
acht, zeven en vijf jaar verbleef
bij deze felle kou in een schuur.
Het was de familie van een werk
loze man. De schuur waarin deze
familie verbleef stond tegenover
de Cloese en was een vroegere
timmermanswerkplaats.Het was
er ijzig koud en een boer zou er
zijn vee nog niet in hebben on
dergebracht. Het gezin woonde
daar al sinds 1941. Dat kon zo
niet langer volgens de gemeente
veldwachter van Barchem (toen
nog gemeente Laren Gld.)
Daarom verzocht hij de leidster
van de meisjesarbeidsdienst op
de Cloese, zich te ontfermen over
moeder en kinderen. In de Cloese
werd een kamer ontruimd, er
werden ledikanten geplaatst enz.
Bij aankomst kreeg de familie
een bord dampende erwtensoep
waar ze zichtbaar van genoot.
Deze toestand werd natuurlijk
propagandistisch uitgebuit en de
meisjes die zich uitgesloofd had
den om het gezin te helpen wer
den geroemd als "redsters in de
nood".
"Onvoorstelbaar," schreef de re
dacteur, "de autoriteiten hadden
toch al eerder moeten ingrijpen."
In april 1942 hielpen de arbeids
mannen uit Ampsen bij het om
spitten van grond bij de Cloese,
bij de familie Kolkman aan het
Zuiderenkpad en bij het station.
Ook op die manier maakten ze
zich verdienstelijk.
Op zaterdag 16 mei 1942 zwaai
de de tweede lichting vrijwilli
gers uit het kamp Ampsen af. Op
1 juni 1942 zou een nieuwe lich
ting, nu verplicht, opkomen. Al
vorens men aan de burgermaat
schappij werd teruggegeven
werd, zoals dat ook in 1941 het
geval was - plechtig afscheid ge
nomen. Wat er in de afgelopen
vijf maanden werd gepresteerd
en hoe het afscheid verliep wordt
vermeld in bijstaand artikel, ont
leend aan de plaatselijke courant
van 15 mei 1942.
Evenals de diverse lichtingen
vrijwilligers die sinds mei 1941
16
Morgen zwaaien de arbeidsmannen van bet
kamp te Ampsen (3e afd. van het vierde hoofd
korps N.A.D.) af, na gedurende vijf maanden een
leerschool te hebben doorloopen, waarin hun is
bijgebracht begrip voor de groote zedelijke en
maatschappelijke waarde van den arbeid, ge
meenschapszin en gevoel voor orde en tucht.
Wederom hebben we het genoegen gehkd eenigen
tijd te vertoeven in den kring der gebruinde, door
werk en sport geharde mannen, wien het was aan
te zien, dat het kampleven hun goed had gedaan.
Maandag hebben de mannen, gelijk gemeld, ter
gelegenheid van het afscheid een excursie ge
maakt naar Deventer en Borculo in wagens van
de G.T.M., welke maatschappij door het aanbieden
dezer excursie uitdrukking wilde geven aan haar
dankbaarheid jegens den Arbeidsdienst voor'het
wegruimen van de sneeuw op de trambaan in den
•trengen winter.
De dag van Dinsdag was gewijd aan de sport,
waarbij de mannen elkaar in athletiek- en voet
balwedstrijden bekampten: Woensdagmorgen
word de laatste hand gelegd aan het werkobject:
ontgixmingsarbeid op een stuk grond onder het
landgoed Ampsen. Weliswaar hebben de mannen
als gevolg van den barren winter niet zooveel
werk verzet als de vorige lichting, op wier werk
object thans reeds de winterrogge groeit, doch
niettemin hebben ze toch hun krachten meerma
len beproefd op' den koppigen, weerbarstigen
bosohgTond en daardoor geleerd hoeveel moeite
het geslacht na geslacht vanGeldersche boeren
heeft gekost om den woesten grond in cultuur
land te herscheppen. De hopman van 3-4 N.A.D.,
de heer W. G. Beinders, stelde in een kernachtige
toespraak tot zijn mannen) verzameld op het
werkobject, de beteekenis van den door hen ver
richten arbeid aan den vaderlandschen bodem in
het licht.
Des middags maakten de mannen, met de schop
pen aan den schouder, een marsch door Lochem
en des avonds vereenigden ze zich, met de leden
van het kader, aan een afscheidsmaaltijd in de
groote zaal in het kamp, welke met dennengroen
en bloemen was opgesmukt. Had op den sportdag
de commandant van het vierde hoofdcorps, hoofd-
arbeidsleider Rigter, door zijn aanwezigheid van
zijn belangstelling blijk gegeven, aan den disch
zat mede aan de chef van den staf van het'vierde
hoofdkorps, arbeidsleider van Gprkum. Verder
waren eenige dames en heeren uit Lochem aan
den disch genoodigd, alsmede leidsters van den
Ned. arbeidsdienst voor meisjes. Er heefschte aan
tafel een prettige stemming, een harmonicaspeler
liet zich hooren en na den maaltijd schalden fris-
sche liederen door de zaal.
De hopman vond gelegenheid den drie koks een
verdiende hulde te brengen voor de goed bereide
spijzen, in welke hulde de arbeidsmeisjes van „De
Cloese", die met de handigheid van volleerde keil-
ners de tafelbediening hadden verzorgd, werden
betrokken.
Arbeidsleider van Gorkum richtte een -afscheids
woord tot de mannen, mémoreerende, dat dank
zij het goede beleid van commandant en beheer
der, het kamp te Ampsen in den strengen winter
„onder den schop" is kunnen blijven. Het heeft de
beste figuur geslagen in hetf vierde hoofdcorps,
bewees de gemeenschap belangrijke diensten, o m.
door het sneeuwruimen op een trambaan, en was
uitverkoren aan de demonstratie in Den Haag
deel te nemen. Wat ge gedaan hebt, was goed.
Ge hebt geleerd wat met gemeenschappelijk werk
kan worden bereikt. Ik hoop, dat ge straks met
trots zult kunnen zeggen: Ik heb gediend bij den
Ned. Arbeidsdienst.
Bericht uit de Lochemse Courant van 15-5-1942:
Een lichting arbeidsmannen zwaait af.
Land van Lochem 2002 nr. 1
