ea ^taatlisaisSfioesdliiEaade.
Brief van een Overijsselaar aan zijn vriend in den vreemde
Waarde Vriend!
Ik zend u in geleide van dezen een exemplaar onzer nieuwe
Gemeentewet, welke wij Nederlanders op het toonccl der
Maatschappelijke wereld staan op te voeren. De tooneelschel
heeft reeds geklonken, het gordijn is reeds opgehaald, en wij
kunnen onze nog vigerende, maar aftredende Gemeentebestu-
,.en als het ware bij wijze van voorspel in hunne vroe
ger zoo bomvrije, thans opene vergaderzalen, zien en hooren.
Of men ze uit deze laatste levensspranken echter genoegzaam
zal kunnen beoordeelenis eene andere vraag; daar, bij de
weêrhanige natuur van vele onzer staatsmannen, de verzoe
king te groot schijnt, met het oog op de aanstaande nieuwe
verkiezingenom niet te trachten zich eens regt populair voor
ie doen. Dit houdt men ook voor de reden, dat van deze
spiegelgevechten zoo weinig notitie wordt genomen. Hoe zal
die wet in de toepassing zijn? Als de uitvoerders en medewer
kers hunne rollen goed wiUen spelen dan is het wel slagen
verzekerd. Maar helaas! nemen wij sommige Overijsselsche
acteurs op andere tooncelen tot maatstafdan moeten
wij onze verwachting niet te hoog spannen. Ik meen, bij
voorbeeld: heeft op het toonccl der tweede kamer de heer
Storm van 's Gravesande zich niet laten verschalken door twee
Haagsche advokatcn tot eene poging om de leden der vroe
gere eerste kamer een zeer ruim pensioen te bezorgen? Geiuk-
ki™ was de tegenwoordige eerste kamer wijzer; maar toch,
alweer onze heer Cost Jordens wilde denzelfden weg in als
die drie strijders der oude Aristocratie. 2de voorbeeld:
De heer Sloet tot Oldhuis wilde, zelfs boven den minister van
firiantien, de officieren meerder pensioen gegeven hebben,
zeggende onder anderen: »dat het pensioen de renten moest
bedragen van het kapitaalaan de opleiding tot officier in
de jeugd besteed."
Gaan wij eens na, voor welk eene som onze rijke lui voor
hunne zonen een post als officier kunnen koopen want go
weet zeker nog weldat alle officieren bij ons leger als het
ware uit de broeikast tc Breda moeten komen.
Even als alle kinderen van gegoede Nederlanders heeft de
officier op zigt de burgerscholen doorloopen. Nu moet dc
aanstaande koopman enz. voor zijn geld zijn vak gaan leeren
of zijn kapitaal met de minste zekerheid op de toekomst in
eerie affaire steken, ten einde én rente én een bestaan te ver
krijgen. Daarentegen kan de vader van den aanstaanden officier
in een-stellig profetischen geest uitroepen: voor de som van
f 1500 zal mijn zoon binnen den tijd van G jaar een ruim
bestaan hebben als officier, met het stellige uitzigt van vet
ter, nog vetter van inkomen te worden, en op 55jari-
gen ouderdom, zal de natie hen ccne gecvenrcdigde som als
pensioen, tot aan zijn jongste snik hier op aarde, uitbetalen.
Als ik het verstudeerde kapitaal tegen 100 percent bereken
dan zal het het gemiddelde pensioengehalte daarstcllen. £n
daar moest nog wal bijvolgens den heer Sloet.
De meerderheid in de kamer was echter van andere gevoe
lens, en met 50 tegen 8 stemmen liet zij het bij die 100
percent rente berusten.
Nog een woordjebij die gelegenheid scheen de kans
schoon op eenige tweegevechten tusschen onzen Minister van
oorlog, den Heer Sloet tot Oldhuis, en den Heer Storm van
's Gravesandeover den graad van krijgshaftigheid onzer Natie.
De Heer Sloet zeide: onze natie 'is niet krijgszuchtig, de
minister kwam daartegen op, schoon hij in dezelfde zitting
beweerde, dat vele militaire ambtenaren zich op gevorderden
leeftijd blind geschreven hadden aan hunne lessenaars. Waar
lijk geen gelukkig argument om hunne krijgszuchtigheid te j
bewijzen. De derde hield de ongetrouwden dapperder dan
de gehuwden. Hoe ver hierdoor nu het pleit beslist is, weet
ik niet; doch betreur het met het gros der natie, «lat als
werkelijk middel ter verbetering van het leger niet is aange
nomen de gehecle afschaffing der militaire academie en be
vordering naar gedrag en bekwaamheid.
Ik eindig thans, in een volgenden zal ik u iets schrijven
over onze provinciale staten, daar is ook wel wat gebeurd,
dat u te melden wel waardig is.
In het verslag der Gdeputeerde Staten van Overijssel lezen
wij onder andere het volgende
De Koninklijke tapijt fabriek te Deventer heeft, door aan
zienlijke bestellingen zoowel buiten als binnen 's landsbij
zondere levendigheid ondervonden.
Een zeer bloeijende inrigting is de ijzer-gieterij te Deventer
tevens fabriek van stoom- en andere werktuigen. Deze ver
schaft aan vele handen werk en brood. Onlangs is in dezelve
een stoommachine gemaakt voor de machinale papier-fabriek
'sJaars aan leergelden moet betaald worden fk00, in 5 jaar 2000
De leerling krijgt daarvan f 50 zakgeldf 250
Uitwinnenvan rempla^ant, boven den koopman f 250
1500
te Berghuizen bij Uattem, welke het bewijs heeft geleverd,
dat in deze ijzergieterij góed en deugzaam werk voor matigen
prijs verkrijgbaar is.
In de koekbakkerijen te Deventer heerschte eene zeer groote
bedrijvigheid. Een ingezeten dier stad had het voornemen
opgevat, om eene machinale meel-fabriek op te rigten naar
de Engelsche en Amerikaansche méthodedóch heeft dit
moeten laten varen door den accijns op het gemaal door
dien de daartoe betrekkelijke wetten, het gebruik van de
vereischte werktuigen niet toelaten.
Door den Heer Directeur van het kabinet des Konings is
eene lijst uitgegeven van vooreerst ^<1 drukfouten in den of-
ficiëlen druk der Gemeentewet (Staatsblad No. 85). Wij ge-
looven dat dit nog op verre na niet alle zijn terwijl op deze
opgave nog wel weder eene errata noodig schijnt, daar die
wederom van fouten schijnt te wemelen. Wij vragen of het
geene verregaande schande is, clat van eene zoo kostbare in
stelling als de Landsdrukkerij, mei zooveel hoogwijze en hoog-
gesalarieerde beambten en zulk een overdadig personeel en
materieel, zulk knoeiwerk geleverd wordt, als waarvoor de
minste drukkerij in het afgclegcnst dorp zich schamen zou?
Is het op deze wijze, dat men Laurens Koster vereeren wil,
dooi- ook, wat typographische uitvoering betreft, zoo na mo
gelijk aan zijne eerste drukproeven te blijven? Het zou be
spottelijk zijn zoo het de goede Burgerij niet zoo diep in
den zak kwam; maar het wordt ergerlijk, wanneer men be
denkt dat men zich den druk der Pharmacopoea Neerlandica
voor de Landsdrukkerij gereserveerd heeft, uit vrees dat in
bijzondere afdrukken drukfouten mogten sluipenWat
worden die goede Kamers toch nog bij den neus geleid! Van
al de nadrukken die er van de Gemeentewet bestaanen die
behalve dat ze de ressources misten die de Landsdrukkerij
ten dienste stonden veel vroeger dan deze zijn gereed geweest,
is er zeker geen waarin het tiende gedeelte fouten is als in
dc officiële uitgave der Landsdrukkerij
Wij lezen in |eenige nieuwsbladen
ln Pruissen bestaat een verbod, om des zondags te ar
beiden. In de in den omtrek van Berlijn liggende wevers
dorpen zijn dezer dagen cenige arme wevers, die de gansche
week door geen tijd hebbenom hun aardappeltuintje in
orde te houdentot in verhouding der overtreding waarlijk
strenge straffen veroordeeld omdat zij des zondags nog zoch
ten af te doen wat in de week ongedaan had moeten blijven."
Wij dachten hierbij onwillekeurig aan onze zoogenoemde Zon
dagswet die nog telkens wordt opgewarmd en alnog van kracht
schijnt, schoon er inderdaad mogelijk niets zou tc bedenken
zijn meer in strijd met de beginselen der staatkunde waarin
wij ons thans mogen verheugen en eene gezonde staathuis
houdkunde. Wij weuschen daarom, dat die wet niet lijde
lijk veronachtzaamd, maar uitdrukkelijk opgeheven wierdzoo
mogelijk met aanwijzing van het nadeelige van sommige harer be
palingen. Mogte er aanleiding door ontstaan tot een waarlijk ge
paste viering van den zondag (die wij voor het algemeen hoogst
noodzakelijk houden), niet door de uitersten van godsvrucht
en zonde, zoo als thans, maar door doelmatige en nuttige uit
spanning tot veredeling van ziel en zin
Apeldoorn, den 23sten Julij 1851. Reeds lang heeft het
verwondering moeten wekken dat onder alle nuttige zaken
en inrigtingen welke hier sedert eenige jaren tot stand zijn
gebragtmen nimmer aan het daarstellen eener geregelde Har
monie beeft gedacht, of althans in derzelver oprigting niet
heeft kunnen slagenthans verneemt men echter dat op
nieuw daartoe pogingen worden aangewend en wel om eene
compleete Harmonie, onder leiding van den Heer Tanzer te
Deventer, omtrent wiens bekwaamheid en geschiktheid slechts
ééne algemeene stem is, zamen te stellen, en alzoo bij plaat
sen van minderen rang niet achterlijk te blijven. Het
grootste bezwaar moet echter wezen het aanschaffen der in
strumenten waarvoor eene nog al aanzienlijke som vereischt
moet worden althans volgens de berekening welke wij daar
van gezien hebben en niet gelooven dat overdreven isen
waartoe dan ook reeds eene lijst van inteekening aan de no
tabele ingezetenen dezer gemeente is of wordt aangeboden en
waarop, voor zooverre wij gezien hebben, bereids voor eene
goede som door enkele ingezetenenis ingeteekend en waar
aan willen wij dc eer van Apeldoorns notabiliteit niet te
kort doen niet te twijfelen valt of zal verder worden deel
genomen. Volgens eene bij de lijst van inteekening ge
voegde staat, hebben zich reeds onderscheidene personen als
werkende leden daartoe aangeboden en hunne pogingen kun
nen niet dan toegejuicht wordengeen enkel feest toch
of, wil men muziek, moet het met groote kosten van andere
plaatsen worden geroepen, voor welke kosten men in de eigene
