Gemengde lêerigteu.
vraag op. Wie zijn dan bevoegd om over het onderwijs een oordeel te
vellen
De schoenmaker en klompenmaker moet met betrekking op de kwali
teit van zijn werk teregt staan voor het publiek het publiek dat
van zijne schoenen of klompen gebruik maakt. Maar hoor ik zeggen
het puidiek móge een grondig oordeel kunnen vellen over schoenen en
klompen; maar wie zal den onderwijzer der jeugd naast een schoen of
klompenmaker op ééne lijn willen plaatsen? Schoenen en klompen zijn
van leer of hout gemaakt maar het onderwijs is de vrucht van een
verlichten geest. Schoenen en klompen zijn voor de voeten, het onder
wijs voor hart en hoofd. Kortomdie vergelijking zoude een puntig
brein kunnen beleedigen.
Wij zijn dan wel genoodzaakt, om 't point d'honneur niet te raken,
een ander standpunt te kiezen. Komaan, wij zullen den onderwijzer,
(hij behoort immers te huis in de geleerde wereld) naast den advokaat
en geneesheer plaatsen. Wie beoordeelt dan den advokaat? Wie den
dokter? Wel! 't publiek, dat van hun werk, om 't even ligchame-
lijk of geestig gebruik heeft gemaakt Maar is het daartoe bevoegd?
Nu, 't publiek zoude niet welen, welke advokaat de meeste processen
wint, en welke doctor de meeste en zwaarste ziekten geneest! 't is
opmerkelijkdat hetzelfde publick, dat' om dve waarheid te zeggen,
gecne kennis van zaken heeft, daaromtrent dan toch zelden faalt. Hoe
komt dat? Wij zullen het u zeggen. Het publiek is van meening, dat
men den boom aan zijne vruchten kent.
Wij zullen echter, 0111 de vergelijking zoo volledig mogelijk te ma
ken, den onderwijzer plaatsen naast de regering. vDe regering? Wel ja!
Wel beschouwd is immers het onderwijzerschap cene regering in minia
tuur. Dus, wie beoordeelt de regering en derzelver wetten? Ook al
weer dat bedilzieke publiek wel te verstaan gemeen volk uit den
burger- en boerenstand. Nu t is al aardig. En met welk regt Ei Ei!!
Wat dunkt u lezer wie zoude over de zoete gevolgen van ons regering
stelsel beier kunnen oordeelen de kaste der ambtenaren en aristokra-
tendie hunnen mond en keel met vreemd vet smecren of gij mis
schien, burgers van Nederland! gij, die dat vet moet leveren? Wie
kan beter oordeelen over den bloei van Nederland, de rijke aristokraat,
die bovendien in vergelijking-met den burgerstand, weinig lasten draagt
of misschien gijlezer die van een sober inkomen moet leven en nog
dikwijls zware lasten moet opbrengen van zaken die gij niet bezit?
Het antwoord is te duidelijk, dan dat wij het bewijs nog verder zouden
behoeven uit te strekken. Het publiek is dus bevoegd te oordeelen over
de zaken zelve, wanneer en in zoo verre.het de vruchten daarvan ge
proefd heeft. Het beoordeelt dus met regt schoenen en klompen, pro
cessen en geneeskundige kuren, wetten en voorschriften, kortom, alles,
waarbij het belang heeft, en het heeft dan ook de. vrijheid genomen,
om het lager en middelbaar onderwijs voor zijne vierschaar te trekken.
Maar zijn de ouders daartoe bevoegd? Deze zeggen, Ja! Omdat zij den
geest der schoolboeken door eigen lezing kunnen beoordeelen omdat zij
van hunne kinderen hoorenwat de meester over deze en gene zaak
gezegd heeft, en omdat de mees ten" hunner zich nog zeer goed herin
neren, wat zij zelf in hunne kindsche dagen in de school gelezen, ge
hoord en gezien hebben. En hoe denkt dan de helft van Neërlands be
volking over dat onderwijs? Onpartijdig gesproken niet gunstig.
Er zijn zwaarwiglige beschuldigingen tegen liet onderwijs in liet midden
gebragt, dip, indien de onderwijzers hun werk van dien blaam niet be
hoorlijk kunnen zuiveren een gemotiveerd ongunstig vonnis voor H. II.
onderwijzers zullen uitlokkeu. Wat zeggen wij? Eerie reeks van jaren
heeft die zelfde helft van Neërlands bevolking reeds liet lager ouderwijs
beschuldigd. En lroe hebben II. 11. onderwijzers zich verdedigd? Met
bondige bewijzen? Neen! Wij zullen en moeten der waarheid hulde
doen zij hebben zich verdedigd met loftuitingen op hel bestaande on
derwijs; met loochening van de aanwezigheid der aangewezen bezwaren
en niet getuigenissen van builenlandsche geleerden. Het spijt ons, en
ieder verstandig Nederlander zal ons gevoelen omhelzen, dat de ouder
wijzers de waarlijk in menigte aangevoerde en zakelijk omschrcvene be
zwaren niet grondig wederlegd hebben. Want ieder verstandig mensch
ziet het in dat grootspraak of loochening daarwaar bewijzen moeten
geleverd worden, veeleer middelen van beschuldiging, dan van verdedi
ging zijn. En de gunstige beoordeeling van ecnige buitenlaiulsche ge
leerden? 't Is waarlijk vreemd, zeggen de opposanten, (en onder ons
gezegd, 't schijnt zoo n.iis niet), dat onze H. 11. schoolopzieners en on
derwijzers de bewijzen van de deugdelijkheid van ons ouderwijs in ileu
vreemde zoeken. Zijn die vreemdelingen of derzelver kinderen misschien
fzoo -zegt men) bij ons ter school gegaan? ifebben zij dus de vruchten
gesmaakt van eenen boom, dien die Heeren slechts ter loops gezien
hebben? Of vertellen die Heeren aan anderen, wat schoolopzieners en
onderwijzers aan hvcn verleid hebben? Met andere woorden: liegen die
vreemde Heeren misschien in commissie? Maar hoe het zij. De ouders
hebben hunne bezwaren uil de school zelve, en niet uit het buitenland.
Zij vragen verbetering, niet voor vreemdelingen, maar voor hunne
eigen kinderen. En waarom? De Katliolijken zeggen dat op hen als
ouders de zware Verpligling rust, om hunne kinderen eene godsdienstige
opvoeding te geven. Zij houden liet er voor, dat eene opvoeding zonder
godsdiensligen grondslag onmogelijk goed kan zijn! Zij verklaren ver
der, dat het schoolonderwijs een gedeelte van die opvoeding uitmaakt,
en dat hij gevolg, indien in hun oog de godsdienst liet fondament der
geheele opvoeding moet zijn, ook het schoolonderwijs, als een gedeelte
der opvoeding, godsdienstigen grondslag moet hebben. Maar kunnen
de katliolijken nu verwachten, of is liet mogelijk, dat een protcstantsch
onderwijzer de kalholijke godsdienst lol grondslag van zijn onderwijs
neme? 't Is immers (zelfs afgezien van aangewezen bezwaren) onmo
gelijk. En waarlijk, zouden onze protestanlsche broeders hunne kinde
ren bij eenen meesier ter school zenden, die hunnen kinderen door
schriftelijk en mondeling onderwijs b. v. verzekerdedat Luther cn
Calvijn gedwaald hebben dat de kalholijke kerk de eenige ware kerk
is, die door Christus is ingesteld enz.? Zeker neen! Maar indien men
cr hen toe wilde noodzaken, indien zij anders hunnen kin'deren cene be
hoorlijke opvoeding wilden geven? Zij gouden het eene schreeuwende
onregtvaardigheid noemen, en daaromtrent verbetering eischcn. Ergo,
kan men het den katliolijken en afgescheiden -gereformeerden wel niet
euvel duiden, dat zij vrijheid van onderwijs vragen, onder de bepaalde
voorwaarde, dat de regering hel noodig ioezigl Uebbe over de bekwaam
heid en hel zedelijk gedrag der onderwijzers.
Wij nöodigen derhalve H. H. schoolopzieners en onderwijzers uit, om
de tegen het tegenwoordig jager en middelbaar onderwijs geopperde be
zwaren door bondige bewijzen uit den weg te ruimen en niets zal ons
aangenamer zijn, dan spoedig te verklaren: dat wij de zaak verkeerde
lijk beoordeeld hebben.
De toestand van Europa blijft nog steeds verward. Wat er van ko
men zal is door geen sterfelijk oog te voorzien Joch wij gelooven met
Trof. Opzdomer dat al die Woelingen en beroeringen als zoovele onwe-
ders te beschouwen zijn 0111 den staatkundigen hemel te zuiverenen
overmijdelijk tot verbetering der maatschappelijke toestanden en tot
geluk der volken moeten uilloopen. In Pruissen is weder een nieuw
ministerie opgetreden. Men meent dat de vrede tusschen Oostenrijk
en Italië zal gesloten worden door afstand van het Lombardisch-Veneti-
aansch koningrijk tot aan den Etsehtegen overneming door Sardinië
van 300 millioen van de Ooslcnrijksche staatsschuld. De Legering
van Sleeswijk-llolstein wil met 1849 ook eene belasting op de inkomsten
heffen. Deze belasting schijnt alom hoe langer hoe meer ingevoerd te
zullen worden en is zeker ook verreweg de verkieslijksle en regtvaar-
digsle. In Frankrijk is een ontwerp van constitutie aangeboden,
waarbij het uitvoerend bewind aan een president is opgedragen die
voor 4 jaren verkozen wordt. Hevige worstelingen hebben weder te
Parijs plaats gehad waarvan de hoof'laanleggers de zoogenaamde roode
republikeinen (die door moord en plundering hunne magt trachten te
vestigen) zijn. Gelukkig heeft het bestuur, schoon met ontzettende
tooneclen van moord en verwoesting, de overhand behouden. De na
tionale garde heeft zicli over 't algemeen uitmuntend gekweten Weder
om een bewijs hoe noodzakelijk liet is dat de Legering «Ie sympathie
van bet leger bezit. Te Dordrecht is eene Nederlandsclie maatschappij
tot vervaardiging van vensterglas opgerigt. Kan z;j, zonder bijzondere
begunstiging, tegen andere fabrijken concurreren, dan juichen wij die
zeer toe. In het andere geval bejammeren wij liet, als een bewijs hoe
weinig de lessen der staathuishoudkunde (de ware wetenschap om wel
vaart te verspreiden) nog gewaardeerd worden. Te Leiden heeft Prof.
Turkman zijne academische loopbaan besloten, en te Utrecht Prof. von
Laumrauer die begonnen. Lij de 2e Kamer is een wetsontwerp inge
komen wegens niet vervulling van vacatures in de prov. geregtshoven
uit hoofde der verwachte reorganisatie der reglcrlijke magt. De ex-iui-
nister van Lapparu zal zijn lol dus nog moeten afwachten. De ver
gadering van oud-studenten die 18 Aug. te Leiden zou plaats hebben,
is onbepaald uitgesteld. Omtrent dc belasting op het inkomen ter
vervanging van die op het gemaal cn geslagt, schijnt nog niets met
zekerheid bekend. Te Leiden zijn de vorige week 34521 lammeren
aangebragt. Mogen de wolven aldaar zachtheid van hen geleerd heb
ben. Tot nog toe bestaat plan het vierde Nederrijnsch-Nederl. zan
gersfeest op 18 en 19 Aug. te Arnhem te vieren. Dus niet weder op
zondag, tot voorkoming van ergernis aan hen die het ongepaster vin
den dat door hemelsche Uonen de ziel wordt verleederd en verheven
dan dat de zondag op de gewone wijzen in verveling en zonde wordt
doorgebragt. De zoo lang voorgenomene reis van koningin Victoria
naar Ierland, schijnt eindelijk op 10 Julij e. k. te zuilen plaats heb
ben. Te Leipzig is een oproertje wegens het verkoopen van republi-
keinsche kokardes ontstaan, doch zonder ongelukken afgeloipcn Dc
Ooslcnrijksche keizerlijke familie zendt haar geld reeds vooruit naar En
geland. Zou zij zelve weldra mcencn le volgen? De oorlo" tusschen
Lusland en Duitsehland schijnt weer opgegeven. Op 't Loo worden
in den schouwburg van 't Paleis aanstalten gemaakt tot het verlooncn
van tableaux uit liet gebied der romantiek, als ook van poses acadé-
miques. Als president van liet centrale gezag te Frankfort schijnt
zeer in aanmerking te komen, Lf.rnuard van Saksen-Weimar generaal
in Ned. dienst, een zeer geacht mensch. De Luxemburgschc consti
tutie is reeds gereed, en wacht alleen nog dc bccediging van Z. M.
In eene vergadering van Deelhebbers der Overijss. Spoorweg Maatsch.
onder presidium van graaf Jan, is besloten te procederen om de gestorte
gelden terug te bekomen. De regering beschouwde dit kapitaal als ana
de schatkist vervallen (teregt); doch bood aan uit consideratie van per--
sone/i (Salomo^on en Lïsschoitsheim en omstandigheden(omdat door
die kwasterige manoeuvre Overijssel enz. zeker voor langen tijd van dit
middel van vervoer cn welvaart zal verstoken zijn??) de helft aan dc
maatschappij terug te geven. (Waarom dit, terwijl andere geheel on
schuldige boelen met de uiterste gestrengheid worden ingevorderd?)
De Heer Luz\c heeft zijn ontslag als lid der 2de Kamer ingediend, en
zal, zegt men, ook als Minister aftreden.
fetads-ftieaaws v«H2i
1. Publicatie van Burgetn. en Wcth. Oproeping voor de Schutterij.
2. Publ. dat de Lijst der bevoegde Geneeskundigen Ier visitie zal
liggen op dc Stads Secretarie.
3. Dal lot afgifte van alteslaliën voor pensioenen cn lijfrenten, men
zal vaceren ter Stedelijke Secretarie des morgens van 10 tot 1 uur.
WATELHOOGTE te DEVENTEL, 's morgens 3 ure.
25 Junij 23 palm 4 'duim.
26 24 0
27 24 5
28 25 0"
29 Junij 25 palm 3 duim.
30 25 2
MALKTPLIJZEN te ZWOLLE, 30 Junij 1S48.
TARWE f 8 50 A 9.00. LOGGE f 5.25 a f 5.75. BOEKWEIT
f 4.25 a 5.50. AARDAPPELEN (Nieuwen) f 2.20 a f 2.50. BO
TER n. p. f 0.67%, a f 0.75. J/8 lon f 14.00 a f 14.50.
GRAANMARKT te DEVENTER, 30 Junij 1848.
TARWE waarvan weinig was aangevoerd, werd tot ruïln vorige prij
zen van f 7.a0 lot 8.75 per mud verkocht. ROGGE mede°weinig
ter markt cn lol vorige prijzen grif opgeruimd, van 4.90 tot/" 5.20.
