m
Iets over vrijheid vaai Ouderwijs.
lïegtstrceiksclse VerMezIisgeïs.
ILelAeB'iüaeiBws.
©■eiBieugule lieriglea.
J
nog al meer tonnetjes? Als 't anders niet is, die kleinigheid
kan men óók wel overstappen. Toestoppen maar! Wat is er
ook nader toe dan de roem en glorie van Europa
Vrijheid van onderwijs roept men ons toe is eene onmoge
lijkheid: het is den bodem inslaan aan t geen met zoovee
moeite is opgebouwd sinds 1306: aan datgeen, waarop de
vreemdeling met zooveel bewondering gestaard heelt; het is
met één woord aan 't Nederlandsche volk zijne kroon ontne
men. Vrij beid van onderwijs," roepen de meesten Dr. Nas
sau na, »is het graf van alle ware vrijheid. - Wat is viij-
heid van onderwijs? Zij sluit in zich de vrijheid van den on
derwijzer om zich te vestigen waar hij wil, en de onafhan
kelijkheid van t onderwijs van alle staatkundige Tleui en kei-
kelijke sectegeest. Deze twee zaken mogen niet verward^
worden. De onderwijzer op zekeren leeftijd gekomen zijnde,
moet na afgelegd examen vrijheid hebben zich in eenige plaats
neer te zetten, behoudens eene admissie, hem door het plaat
selijk bestuur gegeven. Dit is de eenige manier om op den
duur alleen bekwame en geschikte onderwijzers te bekomen.
Wordt dat doel door de vergelijkende examina bereikt? Ge
steld eens, dat onder de sollicitanten naar eene vacante plaats
acht van de dertig hebben uitgemunt, dan volgt er uit, dat
zeven bekwame onderwijzers onbevredigd kunnen terugkeeren.
Wie waarborgt nu deze zeven, dat zij binnen verloop van
een of twee jaar allen goed geplaatst zullen zijn, en den moed
niet laten zinken? Wij gelooven, da't velen van dezulken een
ander vak kiezen en voor het onderwijs verloren gaan. In dit
geval nemen wij nog altijd aan, dat men tien knapsten en
geschiktsten op elk vergelijkend examen kiest, 't geen trouwens
op verre na geen vaste regel is.
De onderwijzer moet vrij zijn om zich te vestigen; maar
daarvoor dienen de examens strenger te zijn; de provinciale
examens in een algemeen staatsexamen herschapen te worden;
de stedelijke examens voor al wie zich zou willen vestigen in
moeijelijkheid en omvang geëvenredigd te zijn aan de behoef
ten van elke plaats; (dat de omvang der vereischte kennis
naauwkcurig omschreven moest wordenspreekt van zeil).
Verkiest een onderwijzer van standplaats te verapderen hij
onderwerpe zich op nieuw aan het examen. Deze maatregel,
gevoegd bij de concurrentie zijner ambtgenooteuzal hem te
vens op de hoogte van den tijd houden, en hem niet, ge
makshalve, allen vooruitgang doen haten.
Het is duidelijk, en dat is de bedoeling ook van het gou
vernement, dat de geheele corporatie der onderwijzersen elk
onderwijzer in 't bijzonder, onder een streng toozigt blijft:
dat op zijne zedelijkheid niets aan te merken valt: dat hij
zich uitsluitend aan het onderwijs wijdt, en geene andere nes-
terijen pm handen heeft, die niet dan nadeclig op zijn onder
wijs kunnen werken. Onder deze bepalingen is vrijheid voor
onderwijzers eene behoefte des tijds, en door ze in te willigen
zal men de zaak des onderwijs bevorderen: het is gebleken
aan het middelbaar onderwijs. Toen in 1826 de vrijheid tot
het vestigen van middelbare scholen toegestaan werdvormden
zich hier en daar inrigtingen van dien aard, die welhaast in
deugdelijkheid van onderwijs de meeste oude latijnsehe scholen
verre overtroffen, 't welk ten gevolge had, dat vele latijnsehe
scholen op den voet der instituten geschoeid en in gymnasiën
veranderd zijn; terwijl andere aanmerkelijke vei betei ingen on
dergaan hebben. In de een der eerst volgende nummers van
dit weekblad hopen wij aan te toonenin hoeverre vrijheid
van onderwijs -even wensehelijk is.
Leijdcn.
Ieder voorzeker, die verstand genoeg heeft om het te beoor-
deelen, en eerlijkheid genoeg om het te erkennen, zal toe
stemmen, dat alleen van reglstreeksche verkiezingen het heil
des lands kan verwacht worden, en is daarom hoogelijk in
genomen met het ontwerp van gewijzigde grondwet door de
staatscommissie, waarbij die wijze van verkiezing bepaald wordt.
Alleen de Tweede Kamer staat in dit opzigt tegenover de gan-
sche Natie, en heeft bij haar bekend verslag ten stelligste
verklaard, dat zij met genoegzaam algemeene stemmen tegen
regtstreeksche verkiezingen, en voor verkiezingen met twee
trappen was (door Prof. TyKeman dezer dagen zoo geestig
i)getrapte verkiezingen" genoemd). Trouwens, dit kondc van
eene instelling, die zoo weinig hare roeping en haar tijd toonde
te kennen, en meer op eigenbelang dan op het belang des
volks zag, niet verwonderen. Om den loop echter, die het
genoemde ontwerp hebben moet, om tot wet te worden, en
de hevige bestrijding en tegenspartelingdie dit punt door de
Leden der Tweede Kamer (voor wie het eene directe levens
vraag is) en door de voorstanders van bet behoud zal onder
vinden, achten wij het niet ongepast er eenigzins bij stil te staan
naar aanleiding van een dezer dagen uitgegeven vlueschriftié
»Landgenooten 1" getiteld. J
Durft gij er niet aan, landgenootenzegt de schrijver
namelijk aan regtstreeksche verkiezingen welnu, keert teruc
tot eene monarchie achter eene grondwet verschanstvan wier
invloed en strekking wij de zure vruchten dragen. Geene halve
maatregelen! Alles, het uiterste, alles op eens, eens voor
altijd. Het grondwettig stelsel moet in zijn meest uitgebreiden
zin worden aangenomen. Zal men er de evenredigheden van
storen, door het rad der verkiezingen op te houden? Laat
de voorzigtigheidonzen landaard eigen, ons hier niet bedrie
gen! iedere deugd brengt haren eigenaardige.! missla" mede.
Beschouwt den loop, den stroom der gebeurtenissen! °Binnen
luttel jaren, luttel maanden, en de gebeurtenissen zijn voort
geijld, sneller en verder dan uwe grondwet; gij hebt een
kamp van onbevredigden gevormd, en een nieuw geroep van
herziening gaat, dreigender dan ooit, terwijl de noodklok door
Europa klept, in den lande op. God weet welke gevaren
thans in al hunne uitgestrektheid niet te voorzienwij dan
loopen zullen, welke vorderingen de propaganda van het re
publicanisme zal gemaakt hebben, welke eischen zij zich zal
vermeten, hoe wij zullen belaagd worden, hoeveel brandstof
de onvolledige grondwet onwetend zal hebben vergaderdhoe-
vele dreigende bestanddeelen in den schoot der maatschappij
zullen zijn ontstaan. Alom zal het herziening, herzieniiw klin
ken; het hek zal van den dam zijn, bij de vermeerderde
krachten der heethoofden, dweepers en fortuinzoekers; het
dolzinninige-volk zal, een weinig later dan elders, onbetame
lijke kreten tot den vorst doen doordringen met wiens stam
huis de geschiedenis van Holland innig is zaamgegroeiden
wij duchten de tooneelen van Parijs en van Berlijn te 's Gra-
veuhage en te Amsterdam. Neen! is het onvermijdelijk,, dat
er tegensparteling en gemelijkheid in den staat is, het zij die
van vervallen adel en zelfzuchtige aanzienlijkheid; zij mogen
herziening roepen zoo luid zij verkiezen. De wagen zal op
het versleten spoor niet terug; gedane zaken hebben geen
keer, en wat zouden hunne uitgeputte krachten en zwakke
vermogens tegen den vloed der gebeurtenissenwelke legers
vernielt en troouen verzwelgt?
Vervolg hierna).
DE NEDERLANDSCHE HANDELMAATSCHAPPIJ at NEÜERLANDSCH-
OOSÏ1NDIË. Te Deventer, bij A. ter Gun.ye. Prijs 50 Cents.
Omler andere zaken, welke de onlangs vermoorde Overijssel met ijver
behandelde, behoorde ook de Nederlandsche Handelmaatschappij, zoowel
in 't algemeen, als in '1 bijzonder niet betrekking tot de Tw.entsche nij
verheid ten einde de dringende noodzakelijkheid aan te toonen van liet
beier nakomen ot'wijzigen van enkele bepalingen in de statuten der Maat
schappij, en van het brengen van verbeteringen in bare wijze van wer
ken. In eenige zijner laatste nummers heelt genoemd blad ook eene
reeks van artikelen geleverd over de verkeerde werking der Handel.naat-
schappij in Nederlandsen Oost-Imliëwaarvan de nadeelen ook op het
moederland en dcszelfs nijverheid terug werken. Deze artikels, blijkbaar
door een deskundige, die liooge betrekkingen in lridië bekleed heelt, en
liet met liet vaderland en onze overzeesehc bezittingen beide hartelijk
meent, geschreven, zijn thans, benevens liet slot, T welk in den Over
ijssel ontbrak, tot een geheel vereenigdin eene brochure bij den uit
gever dezes in liet licht gegeven.
De brochure, die vetd licnt over verscheidene hier te lande onbekende
zaken verspreid, is ook voor.il aanbevelingswaardig om de wenken, die
er iu voorkomen met betrekking tot de grondwetsherzieningvoor het
artikel, 't welk de overzeesciie bezittingen aangaat, alsmede ter beoor-
deeling van den afgetreden Minister van Koloniën, die, zoo liet gerucht
wil, nog de hoop niet zou opgegeven hebbeu om iu een definitief minis
terie zijne portefeuille te hervatten.
Het Fransche voorioopig Gouvernement heeft, in de ecrsle 72 dagen
niet minder dan 295 besluiten uitgevaardigd. De vrienden zitten dus
niet stil. De N. Rolt. Cour. vraagt, waarom er nog geene Nederland
sche schepen naar de Sond worden gezonden ten einde aldaaf de Nederl.
vlag te beschermen; terwijl er in onze zeehavens niet minder dan 10
a li oorlogschepen, geiieel uitgerust, bemand en gewapend werkeloos
liggen. \lit Uiiitschland is een valsclie gouden Willem I. ontvangen.
Een "oede wigtii/e is er vroeger heen getrokken. Te Groningen aan
gekomen een zicli noemende Duilscbe student in de theologie, met pis
tolen dolk kogels, kruid enz zijnde om dit verdacht sludeergereed-
schap' iu verzekerde bewaring genomen. De koning van Griekenland
heeft de algemeene geschiedenis van Polak, door drie academiën laten on
derzoeken, die er alle een loffelijke getuigenis van gegeven hebben
Zouden de' Grieksche professors Uollandscli kennen? In dé Tsraëlilische
synagoge tc Assen wordt thans op 4 stemmen gezongen, Te Leiden
is Prof Sandifobt overleden, waardoor liet buitengewone van Hen Heer
Dalbektsma een einde staat te nemen. De reis van koningin'Victoria
naar Ierland schijnt nu stellig bepaald. Daar jsflTians >«4 op'gezien
wordt dat de jonge dames Engelseh spreken, Oiit Mr. Guvs\e Rotter
dam zich aan haar dit te leeren. Alda/r Tvpriif1 ffev^iiagff «en tlol-
landsch sprekende papegaai. Overleden dé^i^qftrslèri'fau'toppcl
nalatende zijn geld in den grond, in dc mUréni van huis, UËldercu sta'l