Ecnc stem uit <Ie Vcluwc.
Ecnc echo nit tie Vcluwc.
Capiltcl 1.
(II fil da Irisles reflexions sur les vanilés
humaines. P. de Mussel.)
oeifoci, mijnlieei' A. Z. (gij zijt toch niet de Alpha en
mega) wat hebt gij toch onzen goeden oud-burgemeester
esje hard gevallen; ik verzeker u, .dat door uw taal »onzc
W] d cn bijster lanl" geheel ontroerd is, icnde in een bcwe-
gelijken staat gebragt." Weet gij dan niet, dat de man ons
l uiui dertig jaartjes geburgcmcestcrdcn gedurende al dien
tijd, o zoo veel van onze spullegies geverintariseerd heeft?
Is t dan zoo verkeerd, dat hij er een man bij geworden is?
Gij weet zeker niet, dat drie koningen hem burgemeester
hebben gemaakt, No. 1, 2 en 3, dal is: gemaakt, bevestigd
en verlengd; dit zeidc hij zelf, toen hij (de man) de nieuwe
gemeenteraad bevestigde; ik was er aanwezig, en luisterde
aandachtig, want het was o zoo plegtig en had veel van een
boetpreek, cn ik werd zoo akelig, toen hij van die drie ko
ningen sprak, (No. 1, 2 cn 3) en ik zag ze al staan, alle
drie op cene rei, zeggende: jonkherc, gij zijt door ons ge
creëerd. gehomologeerd, geconfirmeerd, en nog meer zulke
mooijc woorden." En daarop volgde een heele stilte, cn
daar was, dit zeg ik naar waarheid, daar was er niet één
dnder de aanwezigen, die niet verzette cn veraltcreerdccn
die niet met een begreep dat als hij (de man) (die zoo be
kend was met drie koningen) sprak, het goed zou zijn, te
doen als het vee; dat is, te horhaauwen of op te vre-
*ent.° a's °uderwctschc Veluwcrs - mest Ic maken.
Niet zelf, maar 't vee! begrijpt gij dit A. Z. (Alnha
cn Omega).
Ik voor mij gevoel mij geroepen hem, (de man) die ons
gedurende 30 jaren geburgemccstecrd heeft, cn geïnventari
seerd te helpen regtvaardigen. Doch niet te veel ruimte
mogende vergen, zal ik beginnen in het II Capittel, 's mans
nederigheid te betoogen door de lezers in 't oude gemeente-
hok (van zijn ('s mans) stal afgetimmerd) binnen te leiden.
Och, beve mcnschen, cn gij ook booze A. Z. (Alpha en
Omega) al es ware goed gegaan wij waren eens geburgcmces-
terd altijd gebeburgeraeesterd gebleven, indien onze Koning
Z- M. Willem IJl geen Thorbecke (Monsieur torbek zeggen
de aristocraten torrende bek de groenianen) tol minister ge
nomen had! Niet dat hij (de man) niet heeft getracht te
schipperen, maar, helaas! hij is 't huis gekeerd van den
Waag met een langen neus. (fl'ol nader.)
ik wilde morgen wel eens mede naar Zwolle- ik
ben cr nog nooit geweest, de docter heeft mij beweging aan
geradenen gij weet ik moet het een ander koopen voor de
buishouding!" Zoo sprak mijne overigens (misselijke weder
helft op zekeren Donderdagavond der maand Junij van het
jaar 1839; cr was niet veel tegen te zeggen, ik ging toch
ter markt cn spande dus mijne vossen voor de boerenwagen-
die vossen waren sterke dieren, even als hun baas, vroeg en
laat bij de werken, bovendien mak, gewillig cn vlug. Dat
kwam ons goed te stade, want,de weg tusschen lieerde cn
Hattem was nog in zijnen natuurstaat; zand, altoos zand ge
lijk men slechts in >onze wild cn bvster lant" kan aantref
fen. Aan het Musschcnnest te YVapenveldc moesten wij
halt maken, cn ruim een uur later dan wij berekend hadden
zette ik mijne vossen voor de Ilomoedspoort der goede stad
llattcm in den draf, tot grootc verwondering van vader Kei-
der cn cenige andere Hattemcrs, die nog nooit op het denk
beeld gekomen waren dat men de Ilomoedspoort kon binnen
draven. Wie Kelder is weet een ieder; een gezonde vier
kante boer, met de handen in de broekzakken, den hoed
diep in de oogende type van Hattem; van de negen koeren
dat gij de stad binnen gaat, vindt ge hem minsten ticnmalen
bij de Ilomoedspoort, vergezeld van een troepje andere
nieuwsgierigensteeds pratende cn turende over cn op de
merkwaardigheden van den dag. Die poort zelve is cene
merkwaardigheid; een stecncn boog van ongeveer vijf ellen
hoogte) waarop te lezen staat, als ik het wel heb:
Wat tl' oorlog wicrj> ter neer,
Douwt vreüe schooner weer."
Ik had wel tijd het een cn ander op te merkende wagen
naauwelijks op de straalkcijcn gekomen deed vervaarlijk wilde
sprongen, de vandchandschc vos schrikte, mijne vrouw gaf
een gil van angst, kromp ineen en klemde de hand, bij ge
brek van wat anders, aan zich zeiven vast, ten gevolge waar
van mijn vierde zoon teekenen op het regter dijbeen heeft
gekregen, gelijkende net een keijenstraat!
Bij al deze omstandigheden vonden wij het geraden van
den wagen te klimmen, een poosje adem te scheppen cn
daarna de paarden bij den toom nemende, naar het vosje te
slappenpruttelende over, en vcrwenschende de Ilaltcmer
keijenstraat. «Een dubbeltje straatgeld, baas!" schreeuwde
la,,Se uit het hoekhuis, gelijk vele Ilaltcmer
scnooncnmet een Vierkante lap katoen over de borst; was
ra niet vrccscüjk? ik m'cen, noch de lange vrouw, noch
e atoencn lap, maar peld te moeten geven om over zulke
straten te rijden, turende waar ik telkens den voet zon-
i er vices zetten kon, dan naar de poolen der paarden, dan
naai mijne onthutste vrouw, cn zoo gebeurde het dat wij
"iet juist voor het logement, maar iels meer links voor een
uc ei wclsch gebouw teregt kwamen, cn opziende, las ik op
een in den gevel gcmelsclden steen, onder het jaartal 1536,
de uitgebeitelde woorden
«Wie kan maken zegget mi
Dat alle man ie danckcn si?"
Vermoedelijk woonde voor ruim 300 jaren de Magistraat van
ilattcm in dit huis, cn wees een ieder op den steen in den
voorgevel, die over de ellendige bestrating kwam klagen; het
zelfde lot vreezende, beproefden wij ons te troostenzelfs
te verheugen in het denkbeeld, dat ons verblijf slechts van
korten duur behoefde te wezen.
Zoo was Ilattem in 1839 cn zoo is Hattem grootendeels
nog in bewijzen van leven en vooruitgang zijn er
schaars te vindenik ben sedert meermalendoch nooit weer
op een boerenwagen door llattcm gekomen, de zandba an naar
lieerde is veranderd in een gemakkelijkeu grindweg, afzigtige
wallen, belten cn gateiv buiten de muren zijn door wande
lingen vervangen maar over bet geheel genomen is Ilattem
somber cn droef, bet Nazcrclh der Vcluwe, cn toch was
het eenmaal haar pronkjuweel. Alianora van Engeland wc-
dnwc van Reinald II van Gclrc, de Yeluwc als leen- cn we-
duwengoed bezittende, vestigde zich omstreeks 1350 te Ilat
tem bragt er leven cn welvaart, stichtte cr liefdadige
ïmigtingcn, won de genegenheid der Hattemcrs cn wist
in hunne harten te ontsteken een vuur van liefde cn
trouw voor de. regerende hertogen en vorsten dat niet op
gehouden heelt te glocijcn tot op dezen dag. Van daar vrij
heden en voorregten zonder einde, Hattem werd het troetel
kind, het werd bedorven. De Jïomocd of Ilocnwaard was
de rijke gift van een der Gelderschc hertogenthans cene
waarde hebbende van misschien 3 tonnen gouds; die gift
was Hattem ten verderve5, 8 tot 10 scharen wcidcns°op
een huis, daarvan kon iemand leven! werkzaamheid ging
verlorenondernemingsgeest werd uitgedoofd. Buiten de
Ilomoedspoort ziet gij nog altoos Kelder cn verscheiden an
dere Hattcmers als planten voortleven; vlak buiten de Dijk—
poort groote mesthoopenterwijl de echte Ilaltcmer steeds
bedaard en rustig zich voortbeweegt over zeker de allerel
lendigste keijenstraat der beschaafde Wereld terwijl liet klok
kenspel op den toren jaar in jaar uit klingelt: «Wij leven
vrij cn YVicn Ncörlands bloed."
Wordt cr dan niets verrigt om Hattem weer te brengen
cn te houden op de hoogte des lijds? Voorzeker, de vroe
gere burgemeester van Braam had daartoe ijver en goeden
wil genoeg; maar besteedde dien ijver aan onbezielde ligcha-
men cn ging de inwoners voorbijhij verbeterde cn ver
fraaide, maar liet het volk dommelen; greep niet de wcimees-
ters aan, maar stelde zich tegen hen over, klagende over
eene regering in de regering. 'Zijn opvolger Pennink was
een goede cn echte pennink maar buiten koers! Doch de
nieuwe burgervader! 'Zijne proclamatie voorspelt cene betere
toekomst; wien lacht die toekomst niet tegen? hij, eindelijk
hij, zal met de Hattemcrs «band aan hand gaan;" ik sluit
hier cene halve minuut de oogen, cn dan ziet mijne verbeel
ding klaar cn duidelijk zijn edel achtbare vader Kelder de
regterhand uit den broekzak trekken cn deze beiden hand
aan hand" Hattcms stralen doorwandelen, gevolgd door de
overige gewone wachters buiten de Ilomoedspoort;
Ja Ilattem svordt eens Ilattem weer
Gelouterd door de tegenheden
Vcluwe, Febr. 1852. A. Z.
De Middelburgsehc Courant meldt, dat in de laatste dagen
der vorige maand door don Commissaris des Konings in Zee
land aan den Minister van Binnenlandschc Zaken rapport is
gedaan, omtrent de ontwerpen tot daarstelling van een scheep
vaart-kanaal door het eiland Walcheren, cn van een dergelijk1
kanaal voor het vierde districtcn dat reeds in 't laatst van
November jl. rapport was uitgebragt, nopens een ontwerp
tot daarstelling van een uitwatcringskanaalvoor de in dat
district gelegen landen.
Het Hoog Bewind in Pruissen heeft de instelling goedgekeurd
van een Rijkstoel voor Kranenburg, Zijflik cn bijgelegene
plaatsen, voor het aanleggen van dijken legen overstroomin
gen van de zijde van het Ncdcrlandschq grondgebied.